Του Jamie Dettmer*
Καθώς η Ρωσία ξεκίνησε την ολοκληρωτική εισβολή της στην Ουκρανία πριν από σχεδόν τέσσερα χρόνια, ο Βολοντίμιρ Κουδρίτσκι, τότε επικεφαλής της κρατικής εθνικής εταιρείας ενέργειας της Ουκρανίας Ukrenergo, πάλευε να κρατήσει τα φώτα αναμμένα .
Κατά κάποιο τρόπο, κατάφερε και συνέχισε να το κάνει κάθε χρόνο, κερδίζοντας τον σεβασμό των στελεχών του ενεργειακού κλάδου παγκοσμίως, διασφαλίζοντας ότι η χώρα ήταν σε θέση να αντέξει τις ρωσικές επιθέσεις με πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη στο ηλεκτρικό της δίκτυο και να αποφύγει καταστροφικές διακοπές ρεύματος — μέχρι που αναγκάστηκε ξαφνικά να παραιτηθεί το 2024, δηλαδή.
Η απόλυση του Kudrytskyi επικρίθηκε από πολλούς στον ενεργειακό κλάδο και προκάλεσε επίσης συναγερμό στις Βρυξέλλες . Εκείνη την εποχή, ο Kudrytskyi δήλωσε στο POLITICO ότι ήταν θύμα της αδιάκοπης συγκέντρωσης εξουσίας που συχνά επιδιώκουν ο Ουκρανός πρόεδρος Volodymyr Zelenskyy και ο ισχυρός επικεφαλής του γραφείου του, Andriy Yermak. Είπε ότι φοβόταν ότι «διεφθαρμένα άτομα» θα κατέληγαν να αναλάβουν την κρατική εταιρεία.
Σύμφωνα με τους υποστηρικτές του, αυτό το είδος συζήτησης — και η άρνησή του να σιωπήσει — εξηγεί γιατί ο Κουδρίτσκι κατέληξε σε ένα γυάλινο θάλαμο σε ένα δικαστήριο στο κέντρο του Κιέβου την περασμένη εβδομάδα, όπου κατηγορήθηκε για υπεξαίρεση. Τώρα, νομοθέτες της αντιπολίτευσης και ακτιβιστές της κοινωνίας των πολιτών έχουν ξεσηκωθεί, χαρακτηρίζοντας αυτό ένα ακόμη παράδειγμα της ηγεσίας της Ουκρανίας που χρησιμοποιεί τη νομική μέθοδο για να εκφοβίσει τους αντιπάλους και να φιμώσει τους επικριτές, κατηγορώντας τους για διαφθορά ή για συνεργασία με τη Ρωσία. Το γραφείο του Ζελένσκι αρνήθηκε να σχολιάσει.
Άλλοι που έχουν λάβει την ίδια μεταχείριση περιλαμβάνουν τον προκάτοχο του Ζελένσκι στην εξουσία, Πέτρο Ποροσένκο, ο οποίος τιμωρήθηκε και παραπέμφθηκε σε δίκη για κατηγορίες διαφθοράς φέτος – μια κίνηση που θα μπορούσε να τον εμποδίσει να θέσει υποψηφιότητα σε μελλοντικές εκλογές. Οι κυρώσεις έχουν συχνά απειληθεί ή χρησιμοποιηθεί εναντίον αντιπάλων, ουσιαστικά παγώνοντας περιουσιακά στοιχεία και εμποδίζοντας το άτομο που έχει υποστεί τις κυρώσεις να πραγματοποιεί οποιεσδήποτε οικονομικές συναλλαγές, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης πιστωτικών καρτών ή της πρόσβασης σε τραπεζικούς λογαριασμούς.
Ο Ποροσένκο έκτοτε κατηγόρησε τον Ζελένσκι για υφέρποντα «αυταρχισμό » και για την επιδίωξη «απομάκρυνσης οποιουδήποτε ανταγωνιστή από το πολιτικό τοπίο».
Αυτό μπορεί επίσης να εξηγήσει γιατί ο Κουδρίτσκι έχει παραπεμφθεί σε δίκη, σύμφωνα με τον βουλευτή της αντιπολίτευσης Μίκολα Κνιαζίτσκι, ο οποίος πιστεύει ότι η χρήση της νομικής οδού για την δυσφήμιση των αντιπάλων μόνο θα επιδεινωθεί καθώς το προεδρικό γραφείο προετοιμάζεται για πιθανές εκλογές τον επόμενο χρόνο σε περίπτωση που υπάρξει εκεχειρία. Φοβάται ότι χρησιμοποιούν τα δικαστήρια «για να καθαρίσουν το πεδίο από τους ανταγωνιστές» για να διαμορφώσουν μια ανέντιμη εκλογή.
Άλλοι, συμπεριλαμβανομένης της εξέχουσας Ουκρανής ακτιβίστριας και επικεφαλής του Κέντρου Δράσης κατά της Διαφθοράς, Ντάρια Καλένιουκ, υποστηρίζουν ότι ο πρόεδρος και η κλίκα του χρησιμοποιούν τον πόλεμο για να μονοπωλήσουν την εξουσία σε τέτοιο βαθμό που απειλεί τη δημοκρατία της χώρας.
Η Kaleniuk βρισκόταν στην αίθουσα του δικαστηρίου για την δίωρη απαγγελία κατηγοριών στην Kudrytskyi και επαναλαμβάνει τον ισχυρισμό του πρώην επικεφαλής της ενέργειας ότι η δίωξη είναι «πολιτική». Σύμφωνα με την Kaleniuk, η υπόθεση δεν έχει κανένα νομικό νόημα και είπε ότι όλα ακούγονταν «ακόμα πιο παράξενα» καθώς η εισαγγελέας παρουσίασε λεπτομερώς τις κατηγορίες εναντίον της Kudrytskyi: «Δεν κατάφερε να αποδείξει ότι είχε επωφεληθεί ουσιαστικά με οποιονδήποτε τρόπο» από μια σύμβαση υποδομής που, τελικά, δεν ολοκληρώθηκε, εξήγησε.
Η εν λόγω υπόθεση σχετίζεται με μια σύμβαση που ο Kudrytskyi ενέκρινε πριν από επτά χρόνια ως τότε αναπληρωτής διευθυντής επενδύσεων της Ukrenergo. Ωστόσο, ο υπεργολάβος δεν ξεκίνησε καν τις εργασίες για τις ανατεθειμένες βελτιώσεις υποδομών και η Ukrenergo μπόρεσε να ανακτήσει μια προκαταβολή που είχε καταβληθεί.
Την ανησυχία της Καλένιουκ συμμερίζεται και η βουλευτής της αντιπολίτευσης Ίνα Σόβσουν, η οποία δήλωσε στο POLITICO ότι «δεν υπάρχουν στοιχεία ότι [ο Κουδρίτσκι] πλούτισε».
«Δεν προκλήθηκε καμία ζημιά. Δεν μπορώ παρά να πιστεύω ότι όλα αυτά έχουν πολιτικά κίνητρα», είπε.
Η Σόβσουν εμφανίστηκε στην απαγγελία κατηγοριών για να προσφερθεί ως εγγυήτρια εγγύησης, εάν χρειαζόταν — δύο άλλοι νομοθέτες προσφέρθηκαν επίσης να ενεργήσουν ως εγγυητές, αλλά ο δικαστής αποφάσισε αντ’ αυτού να ακολουθήσει μια άλλη διαδικασία για να απελευθερώσει την Κουντρίτσκι από την προσωρινή κράτηση, απαιτώντας την καταβολή εγγύησης ύψους 325.000 δολαρίων .
Ένας ανώτερος Ουκρανός σύμβουλος, ο οποίος ζήτησε να μην κατονομαστεί ώστε να μπορέσει να μιλήσει για την υπόθεση, απέρριψε την περιγραφή της υπεράσπισης για την υπόθεση εναντίον του Κουδρίτσκι ως πολιτικά υποκινούμενη και ισχυρίστηκε ότι δεν υπήρχε καμία βάση στις κατηγορίες περί υπεξαίρεσης. «Ο κόσμος θα πρέπει να περιμένει την υπόθεση μέχρι την πλήρη ακρόαση», πρόσθεσε.
Αλλά για την πρώην αναπληρώτρια πρωθυπουργό Ιβάνα Κλίμπους-Τσιντσάτζε, η υπόθεση «δεν φαίνεται καλή από καμία οπτική γωνία — ούτε εγχώρια ούτε όσον αφορά τους διεθνείς εταίρους». Η χρονική στιγμή, είπε, δεν είναι χρήσιμη για την Ουκρανία, καθώς συμπίπτει με την συνεχιζόμενη έκκληση του Κιέβου για περισσότερη ευρωπαϊκή ενεργειακή βοήθεια ενόψει αυτού που πιθανότατα θα είναι ο πιο επικίνδυνος χειμώνας του πολέμου.
Καθώς η Ρωσία εξαπολύει επιθέσεις με πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα από ό,τι πριν, η ενεργειακή πρόκληση της Ουκρανίας είναι πιθανό να είναι ακόμη πιο τρομερή. Και σε αντίθεση με τους προηγούμενους χειμώνες, οι επιθέσεις της Ρωσίας στοχεύουν τις εγκαταστάσεις γεώτρησης, αποθήκευσης και διανομής φυσικού αερίου της Ουκρανίας, εκτός από το ηλεκτρικό δίκτυο. Το εξήντα τοις εκατό των Ουκρανών βασίζονται επί του παρόντος στο φυσικό αέριο για να διατηρούν τα σπίτια τους ζεστά.
Ορισμένα στελέχη του ενεργειακού κλάδου της Ουκρανίας φοβούνται επίσης ότι η δίωξη του Kudrytskyi μπορεί να αποτελεί μέρος μιας προληπτικής τακτικής αναζήτησης αποδιοπομπαίου τράγου για την μετατόπιση της ευθύνης σε περίπτωση που το ενεργειακό σύστημα της χώρας δεν μπορεί πλέον να αντέξει τις ρωσικές επιθέσεις.
Επικαλούμενο ανώνυμες πηγές, το ουκρανικό μέσο ενημέρωσης Ukrainska Pravda ανέφερε πριν από δύο εβδομάδες ότι πρώην στελέχη του ενεργειακού κλάδου φοβούνται ότι θα κατηγορηθούν επειδή δεν έκαναν αρκετά για να ενισχύσουν την ανθεκτικότητα των ενεργειακών υποδομών και να ενισχύσουν τις εγκαταστάσεις.
«Χρειάζονται έναν αποδιοπομπαίο τράγο τώρα», δήλωσε στο POLITICO ένας ειδικός σε θέματα εξωτερικής πολιτικής που έχει συμβουλεύσει την ουκρανική κυβέρνηση. «Υπάρχουν περιοχές της Ουκρανίας που πιθανότατα δεν θα έχουν ηλεκτρικό ρεύμα μέχρι την άνοιξη.
Η θερμοκρασία στα διαμερίσματα του Κιέβου είναι ήδη 10 βαθμοί Κελσίου τώρα και η πόλη θα μπορούσε κάλλιστα να έχει παρατεταμένες διακοπές ρεύματος. Οι άνθρωποι είναι ήδη τσαντισμένοι με αυτό, οπότε το γραφείο του προέδρου χρειάζεται αποδιοπομπαίους τράγους», είπε, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας για να συζητήσει ελεύθερα το θέμα.
«Η αντιπολίτευση θα κατηγορήσει τον Ζελένσκι ότι αποτυγχάνει στην Ουκρανία και θα υποστηρίξει ότι θα έπρεπε ήδη να είχε προβλέψει έκτακτες ανάγκες για να αποτρέψει παρατεταμένες διακοπές ρεύματος ή ένα μεγάλο πάγωμα», πρόσθεσε.
Ο Άντριαν Καρατνίτσκι, ανώτερος συνεργάτης στο Ατλαντικό Συμβούλιο και συγγραφέας του βιβλίου «Battleground Ukraine», ανησυχεί επίσης για την κατεύθυνση των πολιτικών ταξιδιών. «Ενώ είναι ένας εμπνευσμένος και γενναίος ηγέτης εν καιρώ πολέμου, υπάρχουν πράγματι ανησυχητικά στοιχεία στην διακυβέρνηση του Ζελένσκι», είπε.
Ο Jamie Dettmer είναι συντάκτης γνώμης και αρθρογράφος εξωτερικών υποθέσεων στο POLITICO Europe.
