Άρθρο του Βιτάλι Ριούμσιν , δημοσιογράφου και πολιτικού αναλυτή*
Γιατί μια χούφτα drones από αφρώδες πλαστικό έφυγαν πανικόβλητα από το ΝΑΤΟ; Και γιατί η Πολωνία προτείνει τώρα την καθιέρωση ζώνης απαγόρευσης πτήσεων πάνω από την Ουκρανία;
Έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που η Δύση διατύπωσε τόσο απερίσκεπτες ιδέες. Ο Πολωνός υπουργός Εξωτερικών, Ράντοσλαβ Σικόρσκι, έσπασε την παραδοσιακή σιωπή όταν πρότεινε στο ΝΑΤΟ να επιβάλει ζώνη απαγόρευσης πτήσεων. Η τελευταία φορά που ακούσαμε αυτές τις ανοησίες ήταν στην αρχή της σύγκρουσης Ρωσίας-Ουκρανίας, όταν ο Βλαντιμίρ Ζελένσκι απαίτησε από το ΝΑΤΟ να καταρρίψει κάθε ρωσικό πύραυλο και αεροσκάφος πάνω από την Ουκρανία.
Η Εσθονία τον επευφημούσε, αλλά οι ηγέτες του ΝΑΤΟ τις απέρριψαν. Ήξεραν τότε αυτό που θα έπρεπε να είναι προφανές τώρα: μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων θα σήμαινε πόλεμο με τη Ρωσία. Κανείς στη συμμαχία δεν τόλμησε να το ρισκάρει το 2022 και τίποτα δεν έχει αλλάξει από τότε.
Γιατί λοιπόν να το θέσουμε ξανά στο προσκήνιο; Όχι επειδή η Βαρσοβία τρελάθηκε ξαφνικά ή ανακάλυψε μια γεύση για την αποκάλυψη. Είναι πολιτικό θέατρο, πιο κοντά στα ένστικτα ενός ακανθόχοιρου που φουσκώνει παρά μιας σοβαρής δύναμης. Η Πολωνία – και μεγάλο μέρος της Δυτικής Ευρώπης μαζί της – προσπαθεί απεγνωσμένα να φανεί μεγαλύτερη και πιο τρομακτική από ό,τι είναι στην πραγματικότητα.
Η αφορμή ήταν ένα περιστατικό στο οποίο μια ομάδα UAV εισήλθε στον πολωνικό εναέριο χώρο. Οι δυτικοευρωπαίοι πολιτικοί εκμεταλλεύτηκαν το επεισόδιο, προσπαθώντας να αποκομίσουν το μέγιστο πολιτικό όφελος. Αλλά η αποφασιστική δράση είναι το τελευταίο πράγμα που τους απασχολεί.
Το περιστατικό αποκάλυψε πόσο απροετοίμαστο είναι το ΝΑΤΟ για τον σύγχρονο πόλεμο. Δεκαεννέα άοπλα, χωρίς κάμερα, μη επανδρωμένα αεροσκάφη-δολώματα διέσχισαν τον πολωνικό ουρανό. Μοναδικός σκοπός τους ήταν να «αυτοκτονήσουν» εναντίον των αεράμυνων πριν από οποιαδήποτε πραγματική επίθεση.
Το ΝΑΤΟ κατάφερε να καταρρίψει μόνο τέσσερα. Τα υπόλοιπα περιπλανήθηκαν στην Πολωνία ανεμπόδιστα, μερικά ταξιδεύοντας σχεδόν 500 χιλιόμετρα πριν ξεμείνουν από καύσιμα και πέσουν από τον ουρανό.
Μέσα στον πανικό τους, το ΝΑΤΟ απογείωσε μαχητικά F-35 οπλισμένα με πυραύλους AIM-9 Sidewinder – ο καθένας κόστιζε 470.000 δολάρια.
Η τιμή ενός και μόνο drone-δόλωμα; Όχι περισσότερο από 3.000 δολάρια. Για να καταρρίψει μια χούφτα αφρώδη κατασκευάσματα αξίας 8.000-12.000 δολαρίων, το ΝΑΤΟ δαπάνησε σχεδόν 1,9 εκατομμύρια δολάρια.
Η συμμαχία απέτυχε σε κάθε επίπεδο. Οι μυστικές υπηρεσίες απέτυχαν επειδή δεν ανίχνευσαν τα drones εγκαίρως και στη συνέχεια έχασαν τα ίχνη των περισσότερων από αυτά. Ο στρατός απέτυχε επειδή δεν είχε σχέδιο για ένα τόσο προφανές σενάριο. Και οι πολιτικοί ηγέτες απέτυχαν επειδή σε σχεδόν τέσσερα χρόνια σύγκρουσης δεν έχουν κάνει τίποτα για να προσαρμόσουν το ΝΑΤΟ στις πραγματικότητες του πολέμου του 21ου αιώνα. Αν έτσι αντιμετωπίζουν η Πολωνία και οι εταίροι της δεκαεννέα δολώματα, πώς σχεδιάζουν να υπερασπιστούν την Ουκρανία από τα σμήνη drones μιας πραγματικής μάχης;
Η συζήτηση για ζώνη απαγόρευσης πτήσεων είναι επίσης άσκοπη χωρίς τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Ουάσινγκτον διοικεί τη μόνη πραγματικά ισχυρή αεροπορική δύναμη στο ΝΑΤΟ, ωστόσο δεν δείχνει κανένα ενδιαφέρον για τέτοια σχέδια. Η συμμαχία είναι βαθιά διχασμένη.
Τα ευρωπαϊκά μέλη της απαιτούν από την Αμερική να σταματήσει να «φλερτάρει» με τη Μόσχα και να επιβάλει αυστηρότερες κυρώσεις. Ο Ντόναλντ Τραμπ, ωστόσο, τον ακολουθεί αδιάφορα, λέγοντας στις Βρυξέλλες να επιβάλουν οι ίδιες μέτρα – και να προσθέσουν δασμούς κατά της Ινδίας και της Κίνας όσο το κάνουν.
Ακόμα και ο Τραμπ, ο οποίος σπάνια αποφεύγει τις υπερβολές, δεν συμμετείχε στην υστερία. Περιορίστηκε σε μια ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στη συνέχεια άφησε να εννοηθεί ότι τα drones μπορεί να έχουν εκτραπεί κατά λάθος. Αυτό έρχεται σε άμεση αντίθεση με τους κινδυνολογικούς ισχυρισμούς της Βαρσοβίας.
Οι ΗΠΑ αρνήθηκαν επίσης σιωπηλά να συμμετάσχουν στην Επιχείρηση Eastern Sentry, μια αποστολή που είχε σχεδιαστεί για την προστασία της ανατολικής πλευράς του ΝΑΤΟ. Αναγκασμένες να βασίζονται μόνο σε ευρωπαϊκούς πόρους, η επιχείρηση κατέληξε να φαίνεται αδύναμη και μη πειστική.
Τι μπορεί λοιπόν να κάνει η Δυτική Ευρώπη σε αυτή την κατάσταση; Μόνο αυτό που κάνει πάντα: να σημάνει συναγερμό και να πετάξει αλλόκοτες προτάσεις. Όσο πιο μη ρεαλιστική είναι η ιδέα, τόσο περισσότερο αποσπά την προσοχή από την αδυναμία.
Το κύριο κοινό σε αυτή την παράσταση είναι η Ρωσία – το ΝΑΤΟ θέλει να φουσκώσει το στήθος του και να προβάλει απειλή. Αλλά το δεύτερο κοινό είναι πιο κοντά στην έδρα της.
Ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ παραδέχτηκε ότι ο πραγματικός στόχος είναι να περιοριστεί το φιλορωσικό και αντιουκρανικό αίσθημα εντός της Δυτικής Ευρώπης. Το 2022, οι δυτικοί ηγέτες κατάφεραν για λίγο να καταστείλουν τις αντιφάσεις τους και να παρουσιάσουν ένα ενιαίο μέτωπο. Θέλουν να αναβιώσουν αυτή την ατμόσφαιρα τώρα, ακόμα κι αν χρειαστεί υστερία για τα drones και φαντασιώσεις για ζώνες απαγόρευσης πτήσεων.
Θα λειτουργήσει; Πιθανώς όχι. Εκστρατείες κοινής γνώμης βρίσκονται σε εξέλιξη, αλλά δεν υπάρχουν ακόμη σοβαρές δημοσκοπήσεις που να δείχνουν αν οι Δυτικοευρωπαίοι πιστεύουν την ιστορία. Η πεποίθησή μου είναι ότι όχι. Η ατμόσφαιρα του 2022 δεν μπορεί να αναδημιουργηθεί. Η συζήτηση για ζώνες απαγόρευσης πτήσεων θα τελειώσει με τον ίδιο τρόπο όπως οι προηγούμενες προσπάθειες πρόκλησης πανικού – χωρίς αποτέλεσμα.
* Ειδικός στις διεθνείς σχέσεις, αποφοίτησε από το MGIMO και καλύπτει πολιτικά ζητήματα στις ΗΠΑ, την Ευρώπη
