Με αφορμή την ανακήρυξη της Ελευσίνας σε “Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης”
Ξεχωριστό ενδιαφέρον είχε η τρίτη κατά σειρά εκδήλωση που οργάνωσε και πραγματοποίησε η Εναλλακτική Δράση στα πλαίσια του κύκλου εκδηλώσεων «Πολιτιστική πρωτεύουσα πολιτιστικά αγαθά», που έχουμε σχεδιάσει για το 2023 με αφορμή την ανακήρυξη της Ελευσίνας ως Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης.
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στην Τρίτη 21 Φεβρουαρίου στο αμφιθέατρο «Αντώνης Τρίτσης» στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου της Αθήνας, με εισηγητές την Καλλιόπη Παπαγγελή, αρχαιολόγο, υπεύθυνη ανασκαφών στην Ελευσίνα, την Δέσποινα Κουτσούμπα, πρόεδρο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων και τον Μάκη Σταύρου, ιστορικό, πρόεδρο της Εναλλακτικής Δράσης.
Αυτό που μας εξέπληξε ευχάριστα ήταν το γεγονός ότι μετά από τις παρουσιάσεις των ομιλητών ζήτησαν και πήραν το λόγο για παρεμβάσεις πολλές φίλες και πολλοί φίλοι επισημαίνοντας πολλές διαστάσεις της επιχειρούμενης εμπορευματοποίησης των ιστορικών μνημείων και ιδιαίτερα των πέντε μεγαλύτερων μουσείων της χώρας. Ήταν τόσο το ενδιαφέρον των φίλων, που παρακολούθησαν την εκδήλωση, να παρέμβουν στη συζήτηση, ώστε ορισμένοι και ορισμένες δεν τα κατάφεραν, διότι έληξε ο καθορισμένος από το Πνευματικό Κέντρο χρόνος. Αυτό δείχνει ότι το ενδιαφέρον των πολιτών για την ιστορία και τον πολιτισμό είναι αρκετά μεγάλο και, σίγουρα, θα βρουν πολλά εμπόδια όσοι επιχειρήσουν να μετατρέψουν τα μνημεία σε εμπορεύματα.
Άλλωστε το πανό που ήταν αναρτημένο για την εκδήλωση υπενθύμιζε, στέλνοντας πολλαπλά μηνύματα, την πασίγνωστη φράση του στρατηγού της επανάστασης του 1821, Γιάννη Μακρυγιάννη, «Εμείς, Δι αυτά πολεμήσαμε»
Την εκδήλωση άνοιξε η συντονίστρια Αναστασία Πεπέ, αρχιτέκτονας-μηχανικός και ποιήτρια, μέλος του ΔΣ της Εναλλακτικής Δράσης, η οποία επεσήμανε την μεγάλη σημασία που έχει για τη χώρα μας που έχει για τη χώρα μας και την πολιτιστική μας κληρονομιά, η ανάδειξη της Ελευσίνας ως Πολιτιστικής Πρωτεύουσας, ιδιαίτερα σε εποχές σαν αυτή που ζούμε, και τα μνημεία του πολιτισμού, όπως και οι εργαζόμενοι και εργαζόμενες στον πολιτισμό απειλούνται από πλήρη υποβάθμιση και απαξίωση.
Στη συνέχεια έδωσε τον λόγο στην κ. Καλλιόπη Παπαγγελή, αρχαιολόγο, που έχει ασχοληθεί πολλά χρόνια με τον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας και η οποία μας μετέφερε νοερά στον μύθο της Δήμητρας και της Περσεφόνης, τονίζοντας την ιδιαίτερη λαμπρότητα με την οποίαν γιορτάζονταν τα Μεγάλα Ελευσίνια κατά τον αρχαίο φθινοπωρινό μήνα Βοηδρομιώνα και κρατούσαν εννέα ημέρες. Θεωρούνταν, όπως επεσήμανε, μια από τις πιο σημαντικές εορτές στην αρχαιότητα. Κάνοντας, μάλιστα, μια εξαιρετική περιγραφή με λόγο και εικόνες του τί διαδραματίζονταν σε κάθε μια από αυτές τις εννέα ημέρες μας έκανε να νιώθουμε «μύστες» σε μια σύγχρονη μυσταγωγία με πολλούς συμβολισμούς. Ξεχωριστό όμως ενδιαφέρον είχε η παρέμβαση την οποία έκανε η κ. Παπαγγελή, στη διάρκεια της συζήτησης, τονίζοντας με έμφαση τους κινδύνους που διαφαίνονται από την μετατροπή των πέντε μουσείων σε ΝΠΔΔ, όχι μόνο για τα μνημεία, αλλά και για την αρχαιολογικοί έρευνα γενικότερα, διότι τα έσοδα από τα μουσεία αυτά, που είναι τα πλέον επισκέψιμα στη χώρα μας, δεν θα κατατίθενται πλέον στο Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων (ΤΑΠ), αλλά θα τα διαχειρίζονται οι διορισμένες, από τον εκάστοτε Υπουργό Πολιτισμού, διοικήσεις.
Κατόπιν μίλησε η Δέσποινα Κουτσούμπα, πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων η οποία μίλησε αναλυτικά για τους μεγάλους κινδύνους- με μεγαλύτερο τον κίνδυνο όχι μόνο της ιδιωτικοποίησης, αλλά και της «ιδιοποίησης» όπως τόνισε χαρακτηριστικά. Άρχισε την ομιλία της από την υπόθεση της επιστροφής των γλυπτών του Παρθενώνα, η οποία, ενώ απαιτεί, όπως τόνισε, συνέπεια, συνέχεια και επιστημονική μεθοδικότητα αντιμετωπίζεται με επικοινωνιακό θόρυβο που μόνο ξένες προς την επιστροφή των γλυπτών σκοπιμότητες εξυπηρετεί. Όπως χαρακτηριστικά είπε «η υπόθεση της επιστροφής των γλυπτών είναι μια μακρόχρονη διεκδίκηση που οφείλει να βασίζεται στις αρχές που τίθενται από την UNESCO, στην επιστημονική τεκμηρίωση, στην ηθική των Μουσείων, στις διακρατικές σχέσεις και στην ενημέρωση της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας και της διεθνούς κοινής γνώμης. Ένα άλλο θέμα που έθιξε ήταν η υπόθεση των 161 κυκλαδικών αντικειμένων της συλλογής Stern. Τόνισε ότι αποτελεί σκάνδαλο το γεγονός πως η Υπουργός, χειρίστηκε η ίδια την υπόθεση, αν και γνώριζε ότι τα αντικείμενα αυτά αποτελούν προϊόντα λαθρανασκαφής και παράνομης διακίνησης στο εξωτερικό, αντί να την αναθέσει στον αρμόδιο Εισαγγελέα Αρχαιοκαπηλίας. Το θέμα βέβαια που αναφέρθηκε με πολλές λεπτομέρειες είναι το πολύ σοβαρό πρόβλημα της μετατροπής των πέντε μεγαλύτερων μουσείων της χώρας σε ΝΠΔΔ. Όπως είπε με το νόμο αυτό αυτή η κυβέρνηση παραχωρεί τη διαχείριση σημαντικών αρχαιοτήτων, αναπαλλοτρίωτης περιουσίας του ελληνικού λαού, σε μια μη κρατική οντότητα (ΝΠΔΔ), σε αντίθεση προς το Σύνταγμα της χώρας, ενώ ταυτόχρονα . παραδίδει την τύχη των σημαντικότερων συλλογών αρχαιοτήτων σε κυβερνητικά διορισμένα ΔΣ, που θα αποφασίζουν για την τύχη τους, ακόμη και για τη μόνιμη εξαγωγή τους στο εξωτερικό, Επίσης φαίνεται ότι μεθοδεύει την εμπορευματοποίηση των Μουσείων, και τη μετατροπή τους σε ένα είδος επιχείρησης με σκοπό το κέρδος, εις βάρος του επιστημονικού, μορφωτικού, και εκπαιδευτικού τους χαρακτήρα.
Στην ομιλία του που ακολούθησε ο Μάκης Σταύρου, ιστορικός μίλησε για τον ρόλο του κράτους στην αντιμετώπιση των ιστορικών μνημείων επισημαίνοντας μεταξύ άλλων ότι όπως αποδείχθηκε από όσα τεκμηριωμένα μας παρουσίασε η κ. Κουτσούμπα τα μνημεία του πολιτισμού απειλούνται από την διαχείριση που κάνει το κράτος σε όφελος των ιδιωτών και γενικότερα των επιχειρηματικών συμφερόντων. Και αυτό γίνεται διότι από την διαχείριση των πολύ σημαντικών για την κοινωνία πολιτιστικών αγαθών λείπουν οι πολίτες στους οποίους πραγματικά ανήκουν τα ιστορικά μνημεία και είναι οι μόνοι που θα μπορούσαν να τα διαχειριστούν σαν κοινά αγαθά σε όφελος του κοινωνικού συνόλου. Ισχύει δηλαδή και στην περίπτωση των ιστορικών μνημείων η προσέγγιση που κάνει ο Αμερικανός ερευνητής David Bollier στο βιβλίο του «Κοινά» ο οποίος επιμένει ότι «οι άνθρωποι μπορούν να καταστρώσουν οι ίδιοι στέρεα συνεκτικά σχέδια για τη διαχείριση των πόρων, των αγαθών και των υπηρεσιών που είναι αναγκαίοι για τη ζωή τους». Επομένως για εμάς σαν Εναλλακτική Δράση η συμμετοχή των πολιτών και στη διαχείριση των μνημείων της ιστορίας, είναι ο μοναδικός δρόμος για να διασφαλιστεί ότι τα μνημεία δεν θα γίνουν εμπορεύματα
Τις ομιλίες ακολούθησε η παρέμβαση, του Θοδωρή Λυμπερόπουλου, μεταπτυχιακού φοιτητή και μέλους του ΔΣ της Εναλλακτικής Δράσης, ο οποίος συντονίζει πρωτοβουλία για την διάδοση της «Σύμπραξης για τα Ιστορικά μνημεία». Όπως τόνισε, η Σύμπραξη συγκροτήθηκε στο Φεστιβάλ για τα Κοινά τον Οκτώβριο του 2018 και στόχο έχει να συμβάλλει στη δημιουργία σε κάθε δήμο και σε κάθε γειτονιά, ομάδων πολιτών που θα ασχολούνται με την ιστορικά και τα μνημεία της περιοχής τους. Με τον τρόπο αυτό πιστεύουμε ότι μπορούμε να βοηθήσουμε καταρχάς στην συστηματική ενημέρωση των ανθρώπων να γνωρίσουν την ιστορία του τόπου τους καθώς και στην συμμετοχή τους να προστατέψουν και να διαχειριστούν οι ίδιοι τα ιστορικά μνημεία κάθε εποχής.
Μετά από τις ομιλίες ακολούθησε πλούσιος διάλογος μέχρι αργά όπου αποδείχθηκε ότι οι πολίτες παρακολουθούν με πολύ ενδιαφέρον τις εξελίξεις γύρω από τα μνημεία και τα μουσεία και είναι πρόθυμοι και πρόθυμες να συμμετέχουν στους αγώνες για την προστασία τους.
