Γράφει η Χριστίνα Παπαντωνίου
Στις 17/12 στο Δημοτικό Συμβούλιο ψηφίστηκε απόφαση για εγκατάσταση καμερών σε δημόσιους χώρους, συμπεριλαμβανομένων σχολείων, ύστερα από αιτήσεις δημοτών και με σύμφωνη γνώμη των συλλόγων. Μια απόφαση “ομπρέλα” χωρίς κοστολόγηση, χωρίς σαφές πλαίσιο, στη λογική του “αν το ζητήσει ο κόσμος, θα είμαστε νομικά καλυμμένοι”.
ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ: Η απόφαση λειτουργεί με βάση “αιτήσεις δημοτών και συλλόγων”. Αλλά τι γίνεται αν συγκεντρωθούν 100 υπογραφές γονέων ή 1000 υπογραφές κατοίκων; Ποια θέληση υπερισχύει, των 5 αιτήσεων ή των 1000 υπογραφών; Χωρίς σαφές πλαίσιο (ποσοστά, απόλυτοι αριθμοί, τρόπος καταμέτρησης), αυτό γίνεται αυθαίρετο και ανοίγει την πόρτα σε εξυπηρετήσεις, εκδουλεύσεις και δικαιολογίες.
Αν, για παράδειγμα, θέλουμε να πάρουμε τηλέφωνο μέσα στο δημοτικό συμβούλιο έναν δημοτικό σύμβουλο για να μην χαθεί μία ψήφος ΥΠΕΡ, ποιος μας εμποδίζει να πάρουμε τηλέφωνα και δέκα δημότες πρώην υποψηφίους της παράταξής μας για να κάνουν την “σωστή αίτηση”;
Δεν υπάρχει κοστολόγηση και προγραμματισμός
ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ: Ψηφίζεις κάτι χωρίς να ξέρεις πόσο κοστίζει; Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει πραγματικός προγραμματισμός. Αν το ζητήσουν πολλοί, ποιος αποφασίζει την προτεραιότητα; Με ποια κριτήρια; Επικινδυνότητα της περιοχής; Αριθμός υπογραφών; Πολιτική σκοπιμότητα; Χωρίς διαφανή κριτήρια, αυτό μετατρέπεται σε εργαλείο πελατειακών σχέσεων και είναι πλέον φανερό γιατί ακρίβυνε ο Φ.Η.Χ.
Ακόμα και αν δεχτούμε τη λογική της “ομπρέλας”, γιατί δεν παρουσιάστηκε τουλάχιστον μία κοστολόγηση για εγκατάσταση σε ένα σημείο; Για να ξέρουμε τι ψηφίζουμε; Πόσο κοστίζει ο εξοπλισμός, η εγκατάσταση, η συντήρηση, η αποθήκευση δεδομένων; Ποιο είναι το ετήσιο λειτουργικό κόστος; Χωρίς παράδειγμα κοστολόγησης, ψηφίζουμε μια επιταγή εν λευκώ.
ΑΥΤΆ ΤΑ ΛΕΦΤΑ ΘΑ ΜΑΣ ΠΟΥΛΗΣΟΥΝ ΟΤΙ ΠΑΝΕ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ, μόνο που τελικά δεν θα είναι για καλύτερες υποδομές αλλά θα είναι για κάμερες. Επενδύουμε στην επιτήρηση αντί να επενδύσουμε στη δημόσια παιδεία, στους ανθρώπους, στην κοινότητα. Μπήκε μέσα ένας εξωσχολικός και έβαψε με σπρέι έναν τοίχο. ΤΙ ΚΟΣΤΙΖΕΙ ΠΙΟ ΠΟΛΥ; ΕΝΑ ΚΛΕΙΣΤΟ ΚΥΚΛΩΜΑ Ή ΔΥΟ ΕΡΓΑΤΟΩΡΕΣ ΚΑΙ ΕΝΑ ΚΟΥΤΙ ΜΠΟΓΙΑ;
ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΓΡΑΦΗ ΥΛΙΚΟΥ: “Σβήνεται αυτόματα το πρωί εκτός αν υπάρξει συμβάν” σημαίνει ότι κάποιος ενημερώνεται για το τι είναι “συμβάν”. Η εμπειρία από τη δημόσια διοίκηση είναι ότι δεν λειτουργεί με τέτοια αντανακλαστικά.
Για πόσο διατηρείται το υλικό στην περίπτωση συμβάντος; Ποιος το βλέπει; Με ποια διαδικασία διαγράφεται; Ποιος επιβλέπει τη διαδικασία; Αυτά πρέπει να είναι ξεκάθαρα ΠΡΙΝ ΤΗ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ, όχι μετά. Η ΑΠΔΠΧ έχει πολύ σαφείς κατευθυντήριες γραμμές για το data retention και τη διαφάνεια.
Εφόσον οι κάμερες λειτουργούν μόνο απογευματινές και βραδινές ώρες και το υλικό διαγράφεται αυτόματα το πρωί, όπως ορίζει ο νόμος, ποιος εμποδίζει κάποιον να μπει στις 22:30, να καταστρέψει την κάμερα, και μετά να έχει ελεύθερο το χώρο όσο θέλει. Απλά λοιπόν δημιουργούμε μια συνθήκη ακριβότερου βανδαλισμού.
Επιπλέον, αν οι διευθυντές σχολείων θα ενημερώνουν το πρωί ότι έγινε βανδαλισμός (αφού το δουν φυσικά), και το υλικό διαγράφεται αυτόματα το πρωί, τότε το υλικό θα έχει ήδη χαθεί πριν ο διευθυντής το ενημερώσει. Άρα ποιο είναι το ακριβές χρονικό περιθώριο ενημέρωσης; Πότε διαγράφεται το υλικό; Τι γίνεται αν ο διευθυντής δει τον βανδαλισμό αργότερα το απόγευμα ή λείπει εκείνη την ημέρα; Τι γίνεται τα Σαββατοκύριακα; Και τι γίνεται αν ο βανδαλισμός έγινε σε μη εμφανές σημείο και ανακαλυφθεί μέρες ή εβδομάδες αργότερα;
ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΥ: Ο GDPR (και ο ελληνικός νόμος 4624/2019) είναι ξεκάθαρος: όταν υπάρχει επεξεργασία ευαίσθητων δεδομένων που αφορά ευάλωτες ομάδες (όπως παιδιά) και συστηματική παρακολούθηση, η μελέτη αντικτύπου είναι υποχρεωτική ΠΡΙΝ την εγκατάσταση. Η μελέτη αντικτύπου δεν είναι τυπική διαδικασία. Είναι το εργαλείο που σου λέει ΑΝ μπορείς να το κάνεις και ΠΩΣ.
Ψηφίστηκε όμως μια γενική απόφαση “ομπρέλα” που δίνει εξουσιοδότηση χωρίς κανένα πλαίσιο, με την υπόσχεση ότι η μελέτη αντικτύπου θα γίνει “αργότερα, ανά σχολείο, ανά περίπτωση”. Η μελέτη αντικτύπου θα μας πει ΑΝ μπορούμε να το κάνουμε και ΠΩΣ. Δεν μπορείς να ψηφίσεις γενική εξουσιοδότηση πριν ξέρεις αν είναι καν εφικτό σε οποιοδήποτε σχολείο.
Οι ΟΤΑ δεν παράγουν δίκαιο. Δεν αποφασίζουν τι είναι νόμιμο. Οφείλουν να εφαρμόζουν τον νόμο κι όχι να τον λυγίζουν.
Δεν έγινε δημόσια διαβούλευση
ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ: Η απόφαση απαιτεί “σύμφωνη γνώμη των συλλόγων”. Αλλά ποιοι γονείς ενημερώθηκαν; Πού ήταν η ανοιχτή δημόσια διαβούλευση; Μπορεί το ΔΣ ενός συλλόγου γονέων να αποφασίσει για κάτι τόσο σοβαρό όσο η εγκατάσταση συστήματος παρακολούθησης χωρίς να το θέσει σε γενική συνέλευση; Η συγκατάθεση χωρίς πραγματική διαβούλευση με τους γονείς δεν είναι συγκατάθεση, είναι τυπική διαδικασία.
Αμφισβητώ τη χειραγώγηση της ανάγκης για ασφάλεια. Μιλάμε για πρόληψη κατά της απαξίωσης του δημόσιου χώρου, όταν ο δημόσιος χώρος παραδίδεται σταθερά σε τραπεζοκαθίσματα.
Έχουμε επαρκή φωτισμό στους δημόσιους χώρους; Έχουμε ασφαλείς χώρους όπου τα παιδιά μπορούν να παίξουν; Και τι σημαίνει ακριβώς “ασφάλεια” σε αυτό το πλαίσιο; Ότι οι κάμερες θα λειτουργήσουν αποτρεπτικά;
Ακούστηκε ότι δοκιμάστηκε εταιρεία ασφαλείας με περιπολίες, αλλά δεν βοήθησε. Αν η φυσική παρουσία ανθρώπων δεν λειτούργησε αποτρεπτικά, πώς ακριβώς θα λειτουργήσει μια κάμερα που απλά καταγράφει;
Ζούμε ήδη σε εποχή με κινητά παντού, κάμερες παντού, συνεχή καταγραφή. Η εγκληματικότητα όχι μόνο δεν έχει εξαλειφθεί, αλλά έχει αυξηθεί. Προκαλώ οποιονδήποτε να το διαψεύσει αυτό. Τα ίδια τα παιδιά ανταλλάσσουν μεταξύ τους βίντεο όπου καταγράφουν τον εαυτό τους σε παραβατική συμπεριφορά. Προφανώς η κάμερα από μόνη της δεν αποτρέπει τίποτα.
Η ρητορική της “ασφάλειας” συχνά αποκρύπτει το ερώτημα: ποιον προστατεύουμε και από τι; Η επιτήρηση δεν αντιμετωπίζει τα αίτια του κοινωνικού προβλήματος, απλά τα καταγράφει.
Πριν μιλήσουμε για κάμερες, ας μιλήσουμε για τις βασικές υποδομές που λείπουν. Ας μιλήσουμε για το τι πραγματικά δημιουργεί ασφάλεια: φωτισμός, καθαροί και συντηρημένοι χώροι, παρουσία ανθρώπων, θεσμοί που λειτουργούν. Προσωπικά νιώθω ασφάλεια όταν έχω εμπιστοσύνη ότι οι θεσμοί λειτουργούν. Κι οι θεσμοί δεν λειτουργούν ΚΑΤΟΠΙΝ ΑΙΤΗΣΕΩΣ ΚΑΙ ΑΝΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ.
Οι γονείς, οι σύλλογοι, οι δημότες δεν είμαστε καταναλωτές υπηρεσιών που υποβάλλουμε ατομικές αιτήσεις. Είμαστε πολίτες με συλλογικά δικαιώματα. Οι αποφάσεις για τον δημόσιο χώρο και τα σχολεία των παιδιών μας δεν μπορούν να παίρνονται με τη λογική της αγοράς και του διαίρει και βασίλευε. Απαιτείται συλλογική διαβούλευση, δημοκρατική απόφαση, διαφάνεια.
Δεν γίνεται οι κάμερες να μπαίνουν ανά περίπτωση, χωρίς αξιολόγηση, πλαίσιο και χωρίς διαδικασίες, όπως μας έδειξε το πρόσφατο παράδειγμα της εγκατάστασης της πρώτης έξυπνης διάβασης.
Όχι μια αόριστη “ομπρέλα” με υποσχέσεις για μελλοντικές λεπτομέρειες χωρίς μελέτη αντικτύπου, όπως προβλέπει ο νόμος. Εφόσον θα αφορά τη δυνατότητα τοποθέτησης σε όλα τα σχολεία, ας την κάνουν για όλα τα σχολεία. Κάτι θα ξέρει παραπάνω για τα δικαιώματα των παιδιών ο νομικός και ο παιδαγωγός.
